CGTN Muhabiri Sevinç Cao'nun haberinde "Çin'in kuzeybatısında yer alan Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi, Avrasya’nın iç kesimlerinde konumlanmış olup kadim İpek Yolu'nun önemli bir geçiş noktasıydı. Peki, Antik Çin'in merkezi hükümeti Xinjiang’ı nasıl yönetiyordu? Xinjiang’da çıkarılan birkaç antik eser üzerinden bu konuyu ele alalım.
"Sihefu Mührü”
Xinjiang’ın Niya ilçesinde bulunan Han Hanedanlığı’nın resmi kurum mührü: Sihefu Mührü. Bu mühür, merkezi yönetimin yaklaşık iki bin yıl boyunca Xinjiang üzerinde sistematik olarak yetkilerini kullandığını kanıtlıyor.
Çin’in Han Hanedanlığı'nın merkezi hükümeti için dönüm noktası anlamını taşıyan idari ve askeri yönetim organı Batı Bölgeleri Himayesi, M.Ö. 60 yılında bugünkü Xinjiang’da kuruldu. Bu yönetim organının kurulması, merkezi iktidarın Xinjiang bölgesi üzerinde sistematik yetkilerini kullanmaya başlamasının bir işaretiydi.
1959 yılında Niya ilçesindeki Niya Harabeleri’nde yapılan bir kazıda "Sihefu Mührü" adlı bir mühür çıkarıldı. Grafitten yapılmış kare şeklindeki bu resmi mühür, Han Hanedanlığı'nın yerel askeri tarım işlerini yöneten resmi kurumunun mührüydü. Bu mühür, aynı harabelerde çıkarılan buğday taneleri ve arpa gibi tarım ürünleri kalıntılarıyla birlikte değerlendirildiğinde, Han Hanedanlığı'nın askeri tarım işletmeleri yoluyla sınırları güçlendirdiğini ve Batı Bölgeleri'nde tarımı geliştirme çabalarını kanıtlıyordu." ifadelerine yer verildi.
“Li Chong'un Mührü” ve “Han Guiyi Qiang Hükümdarı Mührü”
CGTN Muhabiri Cao'nun haberine göre Batı Bölgeleri Himayesi kurulduktan sonra, Han İmparatorluğu Hükümeti, bugünkü Xinjiang bölgesini daha etkili bir şekilde yönetmek için esnek sınır yönetimi politikalarını uyguladı. Hükümet, bölgedeki beyliklerin örgütsel yapılarını korurken yerel hükümdarlar atar ve onlara bir mühür verirdi. Xinjiang’daki antik şehir harabelerinden çıkarılan “Li Chong'un Mührü" ile "Hang Guiyi Qiang Hükümdarı’nın Mührü" gibi bronz
△ Li Chong'un Mührü: Batı Bölgeleri Himayesi’nin 16. dönem başkanı Li Chong'a ait mühür. Birinci sınıf ulusal kültür varlığı olan bu mühür, Çin Ulusal Müzesi'ndedir. Bu mühür Xinjiang’ın Aksu bölgesine bağlı Toksu ilçesindeki Uşkat Antik Şehri'nde (Bir dönem Batı Bölgeleri Himayesi makamı bu şehirde bulundu) çıkarılmış ve Batı Han dönemine (M.Ö. 202 – M.S. 8) aittir.
△ Bronzdan yapılmış "Han Guiyi Qiang Hükümdarı mührü”. Bu mühür, birinci sınıf ulusal kültür varlığı ve Çin Ulusal Müzesi'ndedir. 1953 yılında Xinjiang’ın Şayar ilçesindeki Üstünki Antik Şehri'nde çıkarılan bu mühür, Doğu Han Hanedanlığı dönemine (M.S.25-M.S.220) aittir. Bu, Han Hanedanlığı’nın merkezi hükümetinin Batı Bölgeleri'nde yer alan Kunlun Dağları'nın kuzey eteklerinde yaşayan Qiang etnik grubunun liderine verdiği resmi mühürdü. Bu resmi mühür, Han döneminde tayin sistemi aracılığıyla Batı Bölgeleri'ndeki Qiang halkınının yönetildiğini kanıtlamıştır.
Tang Hanedanlığı’nın "Guo Suo" Geçiş Belgesi
Tang Hanedanlığı döneminde (M.S.618- M.S.907), İpek Yolu zirve dönemini yaşadı. Doğu ile Batı arasındaki bu ana arterin açık kalmasını sağlamak için merkezi hükümet, başta resmi konaklama noktaları ve resmi hanlar olmak üzere eksiksiz bir ulaşım sistemi kurdu. Dönem hükümeti, resmi geçiş belgesi sistemini sıkı bir şekilde uyguladı ve o dönemdeki geçiş belgesine “guosuo” deniyordu.
△ “Shi Randian’in Guosuo’su” (Tang Hanedanlığı dönemi)
1959 yılında Xinjiang’ın Turfan bölgesindeki Astana Mezarlığı'nda Tang dönemine ait bir “guosuo” belgesi bulundu. Belgenin sahibi, Tang döneminde Shi Randian adlı bir tüccardı. Belge üç kağıt parçasının birleşmesiyle oluşturulmuş ve şu an mevcut haliyle 24 satırlı bir yazı ve beş kırmızı resmi mühür içermekteydi.
Bu mühürler arasında “Guazhou Komutanlığı Mührü”, “Shazhou Mührü”, “Yizhou Mührü” bulunmaktaydı. Belgedeki yazı ise, Shi Randian ve beraberindekilerin Anxi'den (bugünkü Xinjiang bölgesinden) Guazhou'ya (bugünkü Gansu eyaletine) ticaret için gittikten sonra dönüş yolculuklarını kaydetmekte ve özellikle Tiemen Geçidi'nden (bugünkü Xinjiang’ın Yançi Hui Özerk İlçesi ile Korla Kenti arası) geçtiklerini belirtmektedir.
Bu belgenin yol boyunca birçok kontrol noktasında tekrar tekrar incelenmesi ve mühürlenmesi gerekiyordu. Bu da Tang Hanedanlığı'nın bugünkü Xinjiang üzerinde olgun ve etkili idari yetki uyguladığının somut kanıtıydı.
Mühürlerden belgelere kadar, bu kıymetli tarihi kalıntılar hem Xinjiang’da yaşayan çeşitli etnik gruplar arasındaki iletişim ve etkileşimin tarihsel gerçeklerine tanıklık ediyor, hem de birleşik çok uluslu devletin merkezi hükümetinin bölgeyi yönetmesinin tarihsel tablosunu yeniden canlandırıyor. Bu eserler, antik Xinjinag bölgesinde birçok etnik grubun birlikte yaşadığı, birçok kültürün uyumlu bir şekilde kaynaşmasını gösteren manzaraları ortaya koyuyor.
Hibya Haber Ajansı